KOCAMUSTAFAPAŞA MEDRESESİNİN TARİHÇESİ

Fatih’in İstanbul’unda yada İstanbul’un Fatih ilçesinde Kocamustafapaşa semtinde yer alan Sümbül Efendi Camii Aslı : Hosios Andreas Manastır kilisesidir. Bizanslılara; Hıristiyanlığı kabul ettiren havarilerden Hagiu Andria’ya ithafen 1284 yılında Sekizinci Mikhail’in Yeğeni Teaddora tarafından Manastır arazisi üzerine inşa ettirilen bu Manastır Kilisesi; Hasios Andreas Manastır kilisesidir. Bizanslılarda Kızlar Manastırı veya Kızlar Kilisesi diye de adlandırılmış ve bu isim ile tarihe geçmiştir. Birinci Basil ve Sekizinci Mikhail zamanında tamir görmüş olan Manastır Kilisesi, 1453 İstanbul’un Fethinden bir müddet sonra harap halde bulunmuştur. Medresenin Banisi: İkinci Beyazıtın emri ile Kocamustafapaşadır. Koca Mustafa Paşa Yavuz Sultan Selim dönemi sadrazamlarından Berberlik mesleğinden Veziri Azamlığa kadar yükselen Fransız asıllı Devşirme Osmanlı devlet adamlarındandır. Babasının adı Abdüssamed’dir. Fatih Sultan Mehmed Han (1451-1481) devrinde saraya alınarak, Enderun’da eğitim ve öğretim gördü. 1481’de Hazinedârbaşı,1482’de Kapıcılar Kethüdası olup, 1489-1492 tarihleri arasında Kapıcıbaşılık yaptı. 1490’da Roma’ya gönderilip, Sultan İkinci Bâyezîd Han (1481-1512) tarafından kardeşi Cem Sultan’a gönderilen nâme ve hediyeleri götürdü. 1495’te Avlonya,1497’de Gelibolu Sancakbeyi oldu. 1498’de Rumeli Beylerbeyliğine tâyin olunan Koca Mustafa Paşa’dır. Adı tarih sayfalarında farklı farklı da olsa da ( Mustafa Ağa , Koca Mustafa Ağa , Mustafa Paşa ) tarihe geçen adı ise Koca Mustafa Paşa dır. Dönem Padişahı İkinci Beyazıtın Emri , Talimatı ile 1489 yılında Manastır Kilisesi Camiye çevrilerek , yanına Medrese , Hankah , İmaret , Hamam ve Çeşme yaptırılıp bir külliye haline getirilmiştir. Kapıcı Başı olarak saraya alınan Koca Mustafa Paşanın doğumu kesin bilinmemekle birlikte ölümü 1512 civarlarındadır . Fatih Sultan Mehmet Han Hz. lerinin ( 1481 ) vefatından sonra İkinci Beyazıt ile Cem Sultan arasında başlayan Taht mücadelesinde devşirme olduğundan dolayı devşirmeler gurubu ile 2. Beyazıt’ın tarafını tutmuş 2. Beyazıt’ın tahta geçmesinde büyük rol oynamıştır. Bu arada Rodos tan Fransa ya oradan da Romaya sığınan Cem Sultanın Roma da öldürülmesi vakasında oynadığı büyük rolden dolayı vezirlikle taltif edilmiş ve ilk etapta Rumeli Beylerbeyliği ( H.917 ) 1510 – 1511’de Hersekzade Ahmet Paşanın yerine Sadrazam olmuş ve bir müddet sonra da Yavuz Sultan Selim ile Şehzade Ahmet Korkut arasında çıkan taht mücadelesinde yanlış tarafı tuttuğundan dolayı Yeniçeri ayaklanması sırasında Yavuz Sultan Selin Han’ın emriyle Yaniçerilere Bursa’da ( 1512 ) öldüttürmüştür.. Kabri Mevlavihane Karşısında , Peykerbaşı mezarlığındadır. Veziri Azam Koca Mustafa Paşa’nın İstanbul’da ; Sulu Manastır civanında Câmii , İmâret , Mederese , Mektep , Zaviye , Hamam ve Çeşmesi , Eyüpte bir Camii ve Mektebi , Yenice-i Karasuda bir İmâreti , Rumeli de Nevrekap’ta Camii ve Mektebi vardır. Koca Mustafa Paşa yaptığı bütün eserleri için geniş vakıflar da bırakmıştır. Kocamustapaşa Külliyesi Tarihte 40 Hücreli Dergah, 40 Hücreli Medrese, 40 Hücreli Külliye olarakta anılmaktaydı. Vakfiyesi Özetlenen Kocamustafapaşa Medresesi Tapu Defterinde ve Vakıf Tahrir Defterinde Vakfiyenin ve Medresenin kuruluş tarihi zikredilmemiştir. Ancak ; Manastır Kilisenin Camiye çevrilme tarihi ( H. 891 ) 1486 – 1490 olduğuna göre , Medrese de bu tarihlerde yapılmıştır. Adını Banisinden alan Medrese : Tapunun 1177 Ada, 51 Parselinde kayıtlı olup ( H. 1007 ) 1598 – 1599’ da Paye bakımından Vakfiyesine göre 50’li Medreselerden idi. ( Günlük Medrese Müderrislerine yevmi olarak 50 Akçe , Talebelere ise 26 akçe veriliyordu ) bu sebepten 50 li Medrese diye tabir edilen Medreselerden idi . Ancak ; Şart-ı Vakıfta 50 akçenin İlim ve Fazl sahibi Müderrislere verilmesi , sıradan bir Müderrise ise 40 akçe yevmiye verilmesi şart koşulmuştu. 40 Akçe ile tayin edilen bir Müderrise de pek vakfiyesinde rastlanmamıştır. Tayin edilen Bütün Müderrisler 50 Akçe ile tayin edilmiş Müderrislerdir. ( H.1063 ) 1653 – 1653 tarihinde de yevmi 50 Akçe verilmekle beraber Mûsıle-i Süleymâniye atibar alınmıştır. ( Süleymaniye Medresesindeki yevmiye ).

KOCAMUSTAFAPAŞA MEDRESESİ MÜDERRİSLERİ

1 – Nihâni Efendi : Bazı Medreselerde tedriste bulunduktan sonra İstanbul’da Hacı Hasan – Zade Üsküp’te İshak Paşa ve İstanbul’da Mustafa Paşa Medresesi’nde müderris oldu. Tedristen ayrıldıktan sonra Mekke’ye gitti ve ( H. 926 ) 1519 – 1520 tarihinde Mekke de vefat etti. Nihâni Mahlası ile Türkçe,Arapça ve Farsça şiirleri vardır. 2 – Leys – Zâde Pir Ahmet Efendi 3 – Cüreyh Alâeddin Ali Efendi 4 – Piri Paşa – Zâde Muhyiddin Mehmet Efendi 5 – Kocaelili Muhyiddin Efendi 6 – Samsûnî – Zâde Ahmet Efendi 7 – Seyyid İbrahim Efendi 8 – Piri Çelebi 9 – Koca Mustafa – Zâde Mehmet Efendi : Atâi’de zikredilmektedir.( H.940 ) 1533 – 1534 tarihinde buraya Müderris oldu . 10 – Hoca Hayreddin – Zâde Muhyiddin Mehmet Efendi Babasına hürmeten tahsilden sonra evvelâ buraya Müderris oldu. (H.943 ) 1536 – 1537 tarihinde vefat etti. 11 – Muhyiddin Mehmet Efendi 12 – Taşköprü – Zâde İsamüddinAhmet Efendi 13 – Küçük Bedredttin efendi 14 – Bedrettin Mahmut Efendi 15 – Nihali Cafer Çelebi: Bursalı olup Mülâzemetten sonra evvelâ Pilevne’de Nihal – Oğlu Ali Bey, Takiben İstanbul’da Murat Paşa Medresesi’ne Müderris Oldu. Buradan kazaya ayrılarak Galata Kadısı oldu ve ( H.950 ) 1549 – 1544’te vefat etti. 16 – Mehmet Efendi 17 – Emîr Hasan Çelebi 18 – Kâf Ahmet Çelebi 19 – Kâmi Çelebi 20 – Pepki Lâtif Efendi 21 - BabaKûşii Abdurrahmân Efendi : Bazı Medreselerden sonra ( H.963 ) 1555 – 1556 da 40 Akçe yevmiye ile Edirne’de Taşlık Medresesine ve tayin edildikten sonra ( H.971 ) 1563 – 1564’ de Kocamustafapaşa Medresesine 50 Akçe yevmiye ile Müderris oldu ( H.974 ) 1566 – 1567’de Sahn İtübariyle Kefe Müftülüğüne tayin oldu ve ( H.983 ) 1575 – 1576 tarihinde vefat etti. 22 – Kutbuddin Acemi : İran’dan gelerek Celâl – Zâde Salih Eefendi’den Mülazemetle 20 Akçe ile Kürkcübaşı Medresesine , 25 Akçe ile Hoca Hayreddin, Medresesine 30 Akçe ile Çekmece Medresesine 50 Akçe ile Kocamustafapaşa Medresesine tayin oldu 23 – Abdulgani B.Emir Şah Efendi 24 – Ağa – Zâde Mehmet Efendi 25 – Sipâhi – Zâde Mehmet Efendi 26 – Ma’rûf – Zâde Mehmet Efendi 27 – Hasîbî Hüseyin Efendi 28 – Muzafferüddin Ali Şîrâzî Efendi 29 – Nakiîb Efendi Şâhı Mehmet Efendi 30 – Koca Hayreddin Efendi : ( H.988 ) 1580 – 1581’de 40 Akçe ile İstanbul’da Hayreddin Paşa Medresesinde görevli iken ( H.999 ) 1590 1591’de Silivri’de Piri Paşa Medresesine teklif edilip kabul etmemekle ( H. 1000 ) 1591 – 1592 tarihinde 50 Akçe ile Koca Mustafa Paşa Medresesi’ne tayin edildi. ( H.1003 ) 1594 – 1595 tarihinde vefat etti. Yerine 31 – Vahî – Zâde’ye Efendi 32 – Abdullah b.Mustafa Efendi 33 - Karamânî Veli Efendi : ( H.1006 ) 1597 – 1598 Kırklı bir Medresede görev yaparken ( H.1007 ) 1598 – 1599’da Koca Mustafa Paşa Medresesi’ne Müderris oldu Medresesi’ne müderris oldu.( H.1007 ) 1598 – 15992’da Rodos ( H. 1010 ) 1601 – 1602’de Ayaslığ Müftüsü olan Veli Efendi , ( H.1013 ) 1604 – 1605’te Semaniye’den birine Müderris ve birkaç gün sonra Manisa’ya Müftü olmuş iken kabul etmemekle azlalundu. Aynı yıl içinde Tire,takîbden Manisa Kadılığı ihsan olundu ve ( H.1018 ) 1609 – 1610 tarihinde vefat etti. 34 – Pepki Lâtif – Zâde Mehmet Efendi : ( H.974 ) 1566 – 1567’de doğup tahsilden sonra yevmi 40 Akçe ile Perviz Efendi Medresesi’nden ayrılmışken ( H.1007 ) 1598 – 1599’da 50 Akçe ile Koca Mustafa Paşa Medresesine Müderris oldu.( H.1010 ) 1607 – 1608 Semâniye’de birine müderris ve bir sene sonra Edirne Dâru’l-Hadis’in, aynı sene Selimiye’ye ( H.1021 ) 1612 – 1613’de Süleymaniye’den birine Müderris oldu .Aynı senede Yenişehir kadısı oldu. ( H.1022 ) 1613 – 1614 tarihinde vefat etti. SÜMBÜL EFENDİ ERKEK KURAN KURSUNUN TARİHÇESİ Osmanlı İmparatorluğunun son zamanlarına kadar kuruluş amacına uygun vazifesini ifa eden Medrese , Osmanlı İmparatorluğun son zamanlarında kullanmaz hale gelmiş ve 1967 tarihine kadar da kimi vatandaşlar tarafından mesken , kimi vatandaşlar tarafından da ahır olarak kullanılmış , şu anda büyük dershane olarak hizmet gören kısım ise aş evi olarak kullanılan Metruk yıkılmaya yüz tutmuş bakımsız bir halde idi.. 1967 de Hacı Hamza Camii Müezzinliğinden Sitte-i Hatun Camii Müezzinliğine tayin edilen Samsun eşrafından Necati ÇİNKARA Hoca Efendinin Cemaatinden ve Kocamustafapaşa Esnafından , hayır sever vatandaşlardan oluşturduğu bir heyetle Artvin eşrafından Mustafa GÖKYİĞİT Başkanlığında bir dernek kurarak Koca Mustafa Paşa Medresenin eski ruhuna kavuşturulması ve Diyanet İşleri Başkanlığı Fatih Müftülüğüne bağlı Sümbül Efendi Erkek Kur’an Kursu haline dönüştürülmesi konusunda heyet olarak çalışmalara başlar. Özveri gayret ve Kur’an-ı Benimseme ruhu içersinde bir bütün olarak çeşitli acılar sıkıntılar , zorluklar ve yokluk içinde çalışan Dernek heyyeti bir müddet sonra başarıya ulaşarak Kur’an sesiyle temelleri atılan oluşturulan bu eseri eski ruhuna kavuşturmak için resterasyon çalışmalarına ve Kur’an Kursuna dönüştürme çalışmalarına başlar. Fakat Osmanlı terbiyesi ile yetişmiş insanlara öğrencilere değer veren onlar açken tok yatamayan , ilminin ehli , ağız yapısıyla farklılığını ortaya koymuş , zamanımızın en iyi Müderrislerinin Hocalarının elinde yetişmiş , bu müesseseyi ilim yuvasına dönüştürebilecek hem de fakirlere yetimlere kucak açabilecek , Ahlaken , Edeben , bitmek bilmeyen bir çalışma aşkı ile yüreği yanan , ilmi ile amel debilecek , Genç Dinamik birisini bulma gayretleri içersinde çalışmalar da devam etmektedir. Aynı tarihlerde Arakiyeci Ahmet Çelebi Camiinde Müezzin olarak vazife yapan zamanımızın en büyük üstadlarından , Hocalarından , Herşeyi ile aranan özlliklere sahip Rahmetli Hacı Hafız Kurra Hasan AKKUŞ Hoca efendinin ağız yapısını terbiyesini almış ve aynı zamanda , öğrenciye sahip çıkabilecek Hasan AKKUŞ Hocaefendinin ruhunu ağız yapısını almış Hocaefendinin özel talebelerinden , İcazetli , Talim ve Tecvit Tedrisatından geçmiş Hafız Kurra Mustafa YILMAZ Hoca Efendinin Kur’an Kursu Müderrisi olması için teşebbüste bulunur ve bu konuda başarılı olunur. 1967 yılında Kur’an Kursunun restorasyon edilmesi , amacına yönelik hizmetleri desteklemek ve Öğrenci ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile kurulan bu dernek bir müddet sonra SÜMBÜL EFENDİ CAMİİ KUR’AN ÖĞRETİM ve ÖĞRENCİLERİNİ KORUMA DERNEĞİ haline dönüştürülmüştür , 2007 yılında da SÜMBÜLEFENDİ EĞİTİM VAKFI na dönüştürülmüş ve hizmetlerine Vakıf çatısı altında devam etmektedir. 1967 tarihinde Resmi olarak Diyanet İşler Başkanlığı çatısı altında fiili olarak çalışmalarına başlayan Kur’an Kursumuz o tarihlerde Öğrenci bulma zorluğu çekmekte idi. Öğrenci sıkıntısı zamanımızın büyük Hocalarından Manevi Liderlerinden Gönenli Mehmet Efedi ( Hz. ) lerine Mustafa YILMAZ Hocaefendi tarafından arz edildi. Gönenli Hocamız yanında bulunan Anadoludan gelmiş 35 Öğrenciyi Kursumuza göndererek Kur’an Kursun ilk Yatılı temelini de attırmış oldu. EĞİTİM - ÖĞRETİM Sümbül Efendi Erkek Kur’an Kursunda Eğitimin ilk yılında Kur’an-ı Kerimi Talim , Tecvit Kurallarına uygun bir şekilde öğretilirken bir taraftan da İbadet İtikat Ahlak ve Siyer dersleri ile Öğrencilerin dini bilgilerini de öğretilmektedir.. Yıl sonu Yüzünden okuma sınavı ile Düyanet İşleri Başkanlığınmızın yüzünden okuma tespit sınavı diploması ile taltif edilen Öğrencilerimiz Eğitimin ikinci yılında Hafızlığa uygun olan bu görevi kaldırabilecek kapasitede olan kardeşlerimizin aile istekleri ve kendi istekleri doğrultusunda Hocalarımızın çizdiği proğram ile Hafızlık maratonu başlamış olur. Normal olarak Kur’an-ı Kerimi hiç bimeyen biri için Kur’an-ı Kerimi usulüne uygun bir şekilde öğrenmek ve Dini bilgiler ile de bilgilerini donatmak 1 Sene , Hafızlık Süresi ise 2 senedir. Hafızlığını ikmal eden kardeşlerimizi Diyanet İşleri Başkanlığımızın açmış olduğu Hafızlık Tespit sınavından sonra başarı sağlayanlara Hafızlık diploması verilir. Başarılı olan gerekse de olamayan kardeşlerimizin İmam Hatip , Meslek Liseleri veya düz liseye devam etmeleri sağlanır. Yaşı geçmiş kardeşlerimizin de AÖF Açık Öğretim Fakültesi aracılı ile dışarıdan lise bitirmeleri zorunlu hale getirtmiştir. Ailevi durumu iyi olmayan kardeşlerimizin bütün ihtiyacı vakfımız tarafından karşılanmakta ve Üniversite hazırlık kursları ile takviye edilerek üniversite okumaları , gerek burslarla , gerekse de öğretim giderleri ve ihtiyaçları iaşeleri ve ibateleri de karşılanmaktadır. Binlerce insanın Kur’an Öğrenmesine , Binlerce İnsanın Dinini öğrenmesine , Binlerce insanın Kur’an-ı Kerimi Ezberleyerek hafız olmasına vesile olan Sümbül Efendi Erkek Kur’an Kursu , İlk ve Orta derece mezunu kardeşlerimizin bütün eğitim öğretim , iaşe ve ibate ihityaçlarını Lise ve Üniversite giderlerini , Hayırşinas kardeşlerimizin destekleri , Hocalarımızın Yöneticilerimizin gayretleri ile Sümbüefendi Eğitim Vakıfı çatısı altında karşılayarak vatanına milletine vasıflı birer Eleman olarak yetiştirmeye devam etmektedir. SÜMBÜL EFENDİ ERKEK KUR’AN KURSU ÖĞRETİCİLERİ 1 – Mustafa YILMAZ Hoca Efendi : ( 1967 – 2006 ) 1941 KARABÜK / Eflani doğumlu olan Mustafa YILMAZ Hoca Efendi 1966 tarihinde Arakiyeci Ahmet Çelebi Camiine Müezzin Kayyım olarak tayin edildi. 1967 tarihinde metruk , yıkılmaya yüz tutmuş , bakımsız ve gayri meşru kullanılan , işgal edilmiş Kocamsustafapaşa Medresesine Öğretici olarak tayin edildi. Necati CİNKARA Hoca Efendi ve Kocamustafapaşa Sakinlerinin , Hayırsever Vatandaşlarımızın Maddi ve Manevi destekleri ile Kurdukları Dernek çatısı altında bereberce tek bir yürek halinde özel gayretleri ile Kocamustfapaşa Medresesini Sümbül Efendi Erkek Kur’an Kursu haline getirdi. Böylece Medrese eski ruhuna görevine yapılış amacına kavuşturulmuş oldu. 2006 tarihinde emekli oldu ve hala Kocamustafapaşa Medresesi ( Sümbül Efendi Erkek Kuran Kursu ) nda Eğitim – Öğretim Talim Tecvid ve Kıraat Derslerine devam etmektedir. Geniş bilgi için Mustafa YILMAZ Hoca Efendi bölümüne bakınız..! 2 – Ali KOCAOĞLU Hoca Efendi : ( 1991 - ) 3 – Aydın ÖZÜN Hoca Efendi : ( 1993 - ) 4 – Mehmet GÖKÇE Hoca Efendi : ( 2006 – 2008 ) 5 – Kasım AKYOL Hoca Efendi : ( 2009 - ) Geniş bilgi için Hocalarımız bölümüne bakınız..!